Chúng ta bắt đầu tìm hiểu về hệ thống khuếch đại âm thanh nhé. Tài liệu tôi tổng hợp từ nhiều nguồn thông tin cũng như dựa trên kinh nghiệm nhiều năm trong cuộc đời, tôi sẽ giới thiệu từng phần nếu các bạn thấy tôi sai ở đâu hãy sửa giúp tôi, tôi rất vui vì điều đó.
Công nghệ bóng đèn điện tử là điều hạnh phúc nhất mà âm nhạc có được, không phải vì bóng đèn điện tử có phẩm chất diêu kỳ (khi mà các chúng vẫn còn kém rất nhiều so với công nghệ khác), nhưng có thể hàng ngàn năm sau bộ khuếch đại bóng đèn điện tử sẽ là sản phẩm của thế kỷ 19-20 được yêu thương nhất.
Lịch sử ampli đèn : Hai hãng Leak và Quad là hai đại diện trong nhiều hãng tên tuổi của Anh với những sản phẩm ampli đèn đạt đến độ trung thực cao nhất và xuất sắc nhất. Hai đại diện ở Mỹ là Mcintosh và Fisher.
Ở thời điểm ban đầu, các ampli khuếch đại được xây dựng là Class AB kéo đẩy với 2 bóng đầu ra cho mỗi kênh.
Trước khi công nghệ bán dẫn ra đời, phần lớn các radio được lắp ráp thủ công bởi những người phụ nữ trong điều kiện thiếu thốn (điều không thể chấp nhận ngày nay tại các nước văn minh) Các thiết kế được xem xét kỹ lưỡng để giảm chi phí sản xuất, số đèn điện tử được giữ ở mức tối thiểu, linh kiện phần nguồn thường là loại rẻ nhất và phần bảo vệ gần như là không tồn tại. Trọng tâm của bộ phận khuếch đại là biến áp đầu ra, do điều kiện sản xuất cũng như nguyên liệu đắt đỏ vì vậy biến áp đầu ra cũng luôn được tính toán ở mức hiệu suất tối thiểu. Chỉ có một vài hãng sản xuất mới đưa ra các bộ khuếch đại đạt được hiệu quả kỹ thuật cao nhất.
Đến năm 1960 công nghệ khuếch đại âm thanh Đèn điện tử mới có bước nhẩy vọt nhưng cũng đã quá muộn khi công nghệ bán dẫn đã bắt đầu đi sâu vào kỹ thuật dân dụng. Công nghệ bán dẫn làm giảm kích thước thiết bị (không có biến áp đầu ra), giảm điện năng tiêu thụ, sản xuất lắp ráp đã dễ dành hơn trên các bo mạch in, chi phí nhân viên giảm, lợi nhuận ra tăng… Sự quản bá rộng rãi khả năng khuếch đại công suất lớn đã thu hút các nhà tổ chức âm nhạc, nó đã đẩy Đèn điện tử xuống đáy vực và đôi khi đã biến thành vật vô giá trị, các Radio, Ampli Tube có vị trí quen thuộc là trong các thùng rác thành phố.
Ban đầu các ampli Hi – fi sử dụng công nghệ bóng bán dẫn Gecmani với độ tin cậy thấp, nhưng khi công nghệ bán dẫn Silicon được phát minh, ampli bán dẫn được khá tin cậy, tuy nhiên các ampli bán dẫn chỉ thực sự đạt được đỉnh cao vào những năm 80 của thế kỷ trước, nó đã sánh ngang với chất lượng của những Ampli đèn tốt nhất.
Sự huyền bí của âm thanh
Năm 1980 sau gần 20 năm công nghệ bán dẫn chiếm lĩnh, các tín đồ âm thanh bắt đầu truyền tai nhau về sự kỳ diệu của âm thanh mà Đèn điện tử mang lại, đó cũng là thời điểm các ampli với vô số các Tube được thiết kế, công nghệ chế tạo linh kiện phụ trợ đã được nâng cao… âm thanh của ampli đèn đã trở nên vô cùng ấm áp, huyền diệu.
Ampli đèn: Không có các loại đèn cho chất âm giống nhau, mỗi loại đèn cho chất âm riêng biệt. Các đèn có thể cùng số chân nhưng có thông số bên trong khác nhau.
Huyền thoại: Các tín đồ âm thanh luôn thần thánh hóa những Ampli mà họ yêu thích, họ tin vào những phẩm chất âm thanh khác nhau của từng dòng ampli. Đơn cử là ampli với khuếch đại đơn (SET – Single Ended Triode) Class A. Trong những năm 1930 các ampli khuếch đại đơn cho mỗi kênh được sử dụng khá nhiều và nó cực kỳ hiệu quả với những ampli với công suất trung bình từ 3-20 Watt và thường tạo ra méo hài chẵn vượt ngưỡng.
Các ampli có SE có thể bọc chân bóng, linh kiện bằng vàng và dây kết nối giữa các linh kiện là dây đồng được chế tạo bằng công nghệ OFC (Oxygen Free Cable) cho phép bất cứ tín hiệu nào cũng có thể được đi qua vượt qua những định luật vật lý.
Một số mạch ampli SE ngày nay không còn sử dụng, những ampli đó giờ đây được sửa chữa và mang giá trị nghệ thuật nhiều hơn.
Ampli – Single Ended
Sẽ có nhiều câu hỏi được đặt ra và có thể nhầm lẫn giữa ampli khuếch đại đơn SE (1 đèn đầu ra) và ampli đẩy kéo Push Pull (2 đèn đầu ra). Trước những năm 1960 radio được làm càng rẻ càng tốt, các pre-amp với một đèn khuếch đại cả hai nửa chu kỳ là phổ biến, dù công suất chỉ là 2-3 Watt. Sau đó có những loại có chất lượng cao hơn, đắt hơn có hai đèn đầu ra làm nhiệm vụ mỗi đèn khuếch đại một nửa chu kỳ đạt hiệu quả hơn, độ méo ít hơn, đáp ứng tần số tốt hơn và quan trọng công suất được nâng lên 10-30 Watt cho mỗi kênh, âm thanh của loại ampli PP mạnh mẽ, trung thực, tiếng bass ấn tượng hơn.
Các hãng như Leak, Quad, Mullard, McIntosh, Fisher không bao giờ làm ampli SE, đó là ý tưởng để họ thể hiện sức mạnh của mình, họ chỉ làm ampli PP class AB. Có lẽ họ không nghĩ rằng vẫn có những tín đồ âm thanh vẫn âm thầm phát triển ampli SE theo phong cách của riêng mình. Những năm 1980 ampli SE được phát triển rất tốt ở Nhật Bản, có lúc giá một chiếc ampli SE lên đến 100.000 $ kèm theo dây cable tín hiệu Magical có giá 1.000$/mét. Có vẻ như điều trên là không tưởng ở ampli SE.
Họ hay so sánh giữa ampli SE và PP là giống như bạn đi xe đạp bằng một chân và đi bằng cả hai chân, xe vẫn chạy và có thể đạp một chân sẽ mệt hơn là hai.
Một vài so sánh cơ bản giữa ampli Đèn và Bán dẫn
1- Ampli đèn có chi phí cao, cồng kềnh, điện áp cao, đèn dễ vỡ.
Ampli bán dẫn chi phí thấp, nhỏ, cơ động, mạnh mẽ, phần điện tử cũng dễ hỏng
2- Ampli đèn cung cấp và duy trì liên tục công suất vào một loa có trở kháng khác nhau.
Ampli bán dẫn không cung cấp và duy trì liên tục công suất vào một loa có trở kháng khác nhau.
3- Ngắn mạch loa hầu như không làm bóng đèn bị tổn hại
Ngắn mạch loa sẽ làm ampli bán dẫn bị phá hủy sò…
4- Trở kháng loa, điện trở dây cáp và phân tần ảnh hưởng nhỏ trên ampli đèn
Trở kháng loa, điện trở dây cáp và phân tần có thể phá hủy sò công suất.
5- Biến áp xuất âm OPT hoạt động như bộ đệm giữa thiết bị điện tử và loa.
Ampli bán dẫn, các sò công suất được nối trực tiếp với loa.
6- Nguồn điện tử trong đèn (Tube- amp) có thể không chuyền ra loa
Nguồn điện tử từ ampli bán dẫn (solid-amp) có thể bị chuyền ra loa (đặc biệt nguồn DC có thể phá hủy loa)
Leave a Reply